Standardy Ochrony Małoletnich

Preambuła
„W rodzinie, wspólnocie osób, szczególną troską winno być otoczone dziecko; należy rozwijać głęboki szacunek dla jego godności osobistej, oraz ze czcią i wielkodusznie służyć jego prawom. (...) Żaden kraj na świecie, żaden system polityczny nie może myśleć o swej przyszłości inaczej, jak tylko poprzez wizję tych nowych pokoleń, które przejmą od swoich rodziców wielorakie dziedzictwo wartości, zadań i dążeń zarówno własnego narodu, jak też całej rodziny ludzkiej. Troska o dziecko, jeszcze przed jego narodzeniem, od pierwszej chwili poczęcia, a potem w latach dziecięcych i młodzieńczych, jest pierwszym i podstawowym sprawdzianem stosunku człowieka do człowieka.”
Św. Jan Paweł II, „Familiaris Consortio”

 

Akty prawne, na podstawie których oparte są niniejsze Standardy Ochrony Małoletnich:

  1. Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (Dz. U. z 2024 r. poz. 560).

  2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.).

  3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (Dz. U. z 2024 r. poz. 424).

  4. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2024 r. poz. 17 ze zm.).

  5. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 r.(Dz. U. z 1991 r. Nr 120 poz. 526 ze zm.).

  6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury „Niebieskiej Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. z 2023 r. poz. 1870).

  7. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. U. UE. L. z 2016 r. Nr 119, str. 1 ze zm.).
     

§ 1. Objaśnienie terminów

Określone w niniejszym dokumencie terminy oznaczają:

  1. Wędrownicy to organizacja skautingu prowadzona przez Stowarzyszenie Rodzin im. bł. Mamy Róży.

  2. Kadrą jest każda osoba dorosła zaangażowana w organizację zbiórek, biwaków, obozów, innych form pracy skautowej Wędrowników.

  3. Przedstawiciel to uprawniony przedstawiciel Zarządu Stowarzyszenia Rodzin im. bł. Mamy Róży, który sprawuje opiekę nad Wędrownikami.

  4. Dzieckiem jest każda osoba do ukończenia 18. roku życia biorąca udział w działalności Wędrowników.

  5. Rodzice to rodzice biologiczni, zastępczy lub opiekunowie prawni Dziecka, którzy są uprawnieni do jego reprezentacji.

  6. Zgoda Rodziców oznacza zgodę co najmniej jednego z Rodziców dziecka lub opiekunów prawnych.

  7. Przez Krzywdzenie dziecka należy rozumieć popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę lub zagrożenie dobra dziecka, w tym jego zaniedbywanie.

  8. Delegat odznacza Delegata ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży powołanego przez Zarząd Stowarzyszenia Rodzin im. bł. Mamy Róży do nadzoru nad realizacją Standardów Ochrony Małoletnich w organizacji Wędrowników.

  9. Dane osobowe dziecka to wszelkie informacje umożliwiające identyfikację dziecka.

 

§ 2. Zasady bezpiecznej rekrutacji Kadry

  1. Złożenie przez kandydata do Kadry informacji o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego (KRK) lub pozyskanie oświadczenia o niekaralności w przypadkach, gdy przepisy nie obligują do pozyskania informacji z KRK.

  2. Sprawdzenie, czy dane kandydata do Kadry nie figurują w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (RSPTS).

  3. Złożenie przez kandydata oświadczenia o państwach zamieszkania w ciągu ostatnich 20 lat.

  4. Jeżeli prawo państwa, z którego ma być przedłożona informacja, nie przewiduje wydawania zaświadczeń o obecności w rejestrze karnym lub rejestrze sprawców przestępstw na tle seksualnym, wówczas kandydat składa oświadczenie o tym fakcie wraz z oświadczeniem, że nie był prawomocnie skazany ani nie wydano wobec niego zakazu zajmowania stanowisk, wykonywania zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem i opieką nad małoletnimi.

 

§ 3. Zasady monitorowania niekaralności Kadry

  1. Dotyczące Kadry informacje z KRK i RSPTS muszą być odnawiane co roku, jednak zamiast przedstawienia kolejnego zaświadczenia z KRK Kadra może złożyć oświadczenie, że stan niekaralności opisany w ostatniej informacji nie uległ zmianie.

  2. Po zalogowaniu się na stronie internetowej Wędrowników, Rodzice uzyskują informację o datach informacji z KRK i RSPTS dotyczących Kadry, która sprawuje opiekę nad Dzieckiem.

  3. W przypadku uzyskania informacji o wszczęciu wobec Kadry postępowania karnego o przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub przestępstwo przeciwko małoletniemu Przedstawiciel niezwłocznie odsuwa taką osobę od kontaktu z małoletnimi.

 

§ 4. Zasady bezpiecznych relacji Kadry z Dzieckiem

  1. Kadra jest zobowiązana do utrzymywania profesjonalnej relacji z Dzieckiem i każdorazowego rozważenia, czy reakcja, komunikat bądź działanie wobec Dziecka są adekwatne do sytuacji, bezpieczne, uzasadnione i sprawiedliwe wobec innych Dzieci.

  2. Kadra działa w sposób otwarty i przejrzysty dla innych, aby zminimalizować ryzyko błędnej interpretacji zachowania.

  3. W komunikacji z Dzieckiem Kadra zachowuje cierpliwość i szacunek.

  4. Kadra słucha uważnie Dziecka i udziela odpowiedzi adekwatnych do jego wieku i danej sytuacji.

  5. Kadra szanuje prawo Dziecka do prywatności i nie ujawnia informacji wrażliwych na jego temat.

  6. Kadrze nie wolno zawstydzać, upokarzać, lekceważyć i obrażać Dziecka, ani wykorzystywać wobec niego relacji władzy lub przewagi fizycznej (zastraszanie, przymuszanie, groźby).

  7. Kadrze nie wolno krzyczeć na Dziecko w sytuacji innej niż wynikająca z bezpieczeństwa Dziecka lub innych dzieci.

 

§ 5. Zasady bezpiecznych działań Kadry z Dzieckiem

  1. Kadra docenia i szanuje wkład Dziecka w podejmowane działania i aktywnie je angażuje.

  2. Kadra nie faworyzuje żadnego Dziecka i traktuje równo wszystkich podopiecznych.

  3. Kadra powinna prowadzić aktywności w większej grupie, unikając pozostawania z Dzieckiem sam na sam.

  4. Jeśli Dziecko czuje się niekomfortowo w jakiejś sytuacji, wobec konkretnego zachowania czy słów, powinno powiedzieć o tym Rodzicom, Kadrze lub Delegatowi.

  5. Kadrze nie wolno w obecności Dziecka używać wulgarnych lub obscenicznych słów, gestów i żartów.

  6. Kadrze nie wolno nawiązywać z Dzieckiem jakichkolwiek relacji romantycznych lub seksualnych, ani składać mu propozycji o podobnym charakterze. Obejmuje to także seksualne komentarze, żarty, gesty oraz udostępnianie Dziecku treści erotycznych i pornograficznych bez względu na ich formę.

  7. Kadrze nie wolno dla potrzeb prywatnych utrwalać wizerunku Dziecka (filmowanie, nagrywanie głosu, fotografowanie), ani przyzwalać na to osobom trzecim.

  8. Kadrze nie wolno proponować Dziecku alkoholu, wyrobów tytoniowych ani substancji odurzających, jak również używać ich w obecności Dziecka.

 

§ 6. Kontakt fizyczny Kadry z Dzieckiem

  1. Kadra jest uprawniona do kontaktu fizycznego z Dzieckiem w sytuacjach czynności pielęgnacyjnych i higienicznych, jednak powinien być on ograniczony do niezbędnego minimum. Wskazana jest przy tym obecność innej osoby z organizacji.

  2. Kontakt fizyczny Kadry z Dzieckiem może być stosowny i spełniać zasady bezpiecznego kontaktu (np. przytulenie), jeżeli jest odpowiedzią na potrzeby Dziecka w danym momencie oraz uwzględnia jego wiek, płeć, kontekst kulturowy i sytuacyjny. Zawsze jednak trzeba mieć świadomość, że taki kontakt może być błędnie zinterpretowany przez Dziecko lub osoby trzecie.

  3. Kadrze nie wolno dotykać Dziecka w sposób, który może być uznany za nieprzyzwoity lub niestosowny. O ile możliwy jest udział Kadry w zabawach z Dzieckiem, w których kontakt fizyczny jest incydentalny (np. gry ruchowe), to nie można nawiązywać ciągłego kontaktu fizycznego i naruszać przestrzeni osobistej Dziecka (np. łaskotanie).

  4. Kadra powinna zachować szczególną ostrożność wobec Dziecka, które doświadczyło nadużycia i krzywdzenia, w tym seksualnego, fizycznego bądź zaniedbania. Takie doświadczenia mogą sprawić, że Dziecko będzie dążyć do nawiązania niestosownych bądź nieadekwatnych kontaktów fizycznych z dorosłymi. W takich sytuacjach Kadra powinna reagować z wyczuciem, jednak stanowczo i nie pozwalać na przekraczanie osobistych granic.

  5. Jeżeli Kadra wchodzi w kontakt fizyczny z Dzieckiem w sposób ukrywany, nagradza za niego Dziecko lub wymusza taki kontakt poprzez relację władzy, to jest to nadużycie, które podlega zgłoszeniu Rodzicom i Delegatowi.

  6. Podczas biwaków i obozów Kadrze nie wolno spać bezpośrednio obok Dziecka. Jeżeli to możliwe, należy nocować w oddzielnym pomieszczeniu.

  7. Kadrze nie wolno bić, szturchać, popychać ani w jakikolwiek sposób naruszać integralności fizycznej Dziecka.

 

§ 7. Kontakty osobiste Kadry z Dzieckiem

  1. Kadrze nie wolno inicjować kontaktów z Dzieckiem w sprawach niezwiązanych z działalnością Wędrowników. Obejmuje to także kontakty z Dzieckiem poprzez prywatne kanały komunikacji, jak telefon, e-mail, komunikatory, profile w mediach społecznościowych.

  2. Jeśli zachodzi potrzeba indywidualnego spotkania Kadry z Dzieckiem, także zaproszenia do swojego miejsca zamieszkania, muszą na nie wyrazić zgodę Rodzice Dziecka.

  3. Jeżeli Kadra pozostaje w relacjach towarzyskich lub rodzinnych z Dzieckiem i jego rodziną, należy zachować poufność wszystkich informacji dotyczących innych dzieci i ich rodziców.

 

§ 8. Procedury interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia Dziecka

W przypadku podejrzenia krzywdzenia Dziecka pierwszym zadaniem Kadry jest zapewnienie mu bezpieczeństwa, w szczególności poprzez odizolowanie Dziecka od grupy lub osoby stanowiącej dla niego zagrożenie.

W przypadku podejrzenia, że życie Dziecka jest zagrożone lub grozi mu ciężki uszczerbek na zdrowiu należy niezwłocznie poinformować odpowiednie służby (policja, pogotowie ratunkowe), dzwoniąc pod numer 112 lub 999 (pogotowie). Poinformowania służb dokonuje członek Kadry, który pierwszy uzyskał informację o zagrożeniu i następnie informuje o zdarzeniu Delegata.

Zagrożenie bezpieczeństwa dzieci może przybierać różne formy. Na potrzeby niniejszego dokumentu przyjęto następującą kwalifikację zagrożenia bezpieczeństwa Dziecka:

  1. popełniono przestępstwo na szkodę Dziecka (np. wykorzystanie seksualne, znęcanie się nad dzieckiem),

  2. doszło do innej formy krzywdzenia Dziecka, niebędącej przestępstwem (np. krzyk, kary fizyczne, poniżanie),

  3. doszło do zaniedbania potrzeb życiowych Dziecka (np. związanych z żywieniem, higieną czy zdrowiem).

Na potrzeby niniejszego dokumentu wyróżniono procedury interwencji w przypadku podejrzenia działania na szkodę Dziecka przez:

  • osoby dorosłe,
  • inne dziecko.

  1. W przypadku powzięcia przez Kadrę podejrzenia, że Dziecko jest krzywdzone lub zgłoszenia takiej okoliczności przez Dziecko lub Rodziców, Kadra ma obowiązek przekazania uzyskanej informacji Delegatowi na adres e-mail: ochrona.dzieci@wedrownicy.pl.

  2. Jeżeli zgłoszono krzywdzenie ze strony Delegata, wówczas interwencja prowadzona jest przez Przedstawiciela.

  3. Jeżeli zgłoszono krzywdzenie ze strony Przedstawiciela, a nie została wyznaczona osoba do prowadzenia interwencji, wówczas działania podejmuje osoba z Kadry, która dostrzegła krzywdzenie lub do której zgłoszono podejrzenie krzywdzenia.

  4. Z przebiegu każdej interwencji Delegat sporządza kartę interwencji, której wzór stanowi Załącznik do niniejszych Standardów. Kartę załącza się do rejestru interwencji prowadzonego przez organizację.

  5. Delegat informuje Przedstawiciela o wszystkich swoich zgłoszeniach do policji, prokuratury, sądu rodzinnego i ośrodka pomocy społecznej.

 

§ 9. Krzywdzenie przez osobę dorosłą

  1. W przypadku, gdy zgłoszono krzywdzenie Dziecka, Delegat przeprowadza rozmowę z Dzieckiem, jego Rodzicami i innymi osobami mogącymi mieć wiedzę o zdarzeniu i o sytuacji osobistej rodzinnej i zdrowotnej Dziecka. Delegat stara się ustalić przebieg zdarzenia, ale także wpływ zdarzenia na zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka. Ustalenia są spisywane na karcie interwencji.

  2. Delegat organizuje spotkanie z Rodzicami, którym przekazuje informacje o zdarzeniu oraz o możliwości skorzystania ze specjalistycznego wsparcia.

  3. W przypadku, gdy wobec Dziecka popełniono przestępstwo Delegat sporządza zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa i przekazuje je do właściwej miejscowo policji lub prokuratury.

  4. W przypadku, gdy doszło ze strony Rodziców do innej formy krzywdzenia Dziecka, niebędącej przestępstwem lub do zaniedbania jego potrzeb życiowych, istnieją dwa scenariusze postępowania.
    Jeżeli Delegat podejrzewa, że było to zdarzenie jednorazowe, wówczas powiadamia o nim Przedstawiciela. Przedstawiciel organizuje spotkanie z Rodzicami i ustala z nimi plan podniesienia ich kompetencji rodzicielskich.
    Jeżeli Delegat podejrzewa, że krzywdzenie ma charakter wielorazowy, wówczas powiadamia odpowiednie instytucje:

  • sąd rodzinny o wgląd w sytuację rodziny w przypadku zaniedbywania fizycznego i emocjonalnego Dziecka,

  • ośrodek pomocy społecznej o potrzebie pomocy rodzinie w sytuacji ubóstwa,

  • ośrodek pomocy społecznej o konieczności wszczęcia procedury „Niebieskiej Karty” w sytuacji stosowania kar fizycznych i zastraszania Dziecka.

  1. W przypadku, gdy zgłoszono krzywdzenie Dziecka przez Kadrę, wówczas osoba ta zostaje odsunięta od kontaktu z dziećmi do czasu wyjaśnienia sprawy.

  2. W przypadku, gdy Kadra dopuściła się wobec Dziecka innej formy krzywdzenia, niż popełnienie przestępstwa na jego szkodę, Delegat bada wszystkie okoliczności sprawy oraz wysłuchuje osobę podejrzewaną o krzywdzenie, Dziecko oraz innych świadków zdarzenia. W uzasadnionych przypadkach Delegat rekomenduje Przedstawicielowi zakończenie współpracy z Kadrą.

  3. Wszystkie osoby, które w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych powzięły informację o krzywdzeniu Dziecka lub informacje z tym związane, są zobowiązane do zachowania tych informacji w tajemnicy, wyłączając informacje przekazywane uprawnionym instytucjom w ramach działań interwencyjnych.

  4. W przypadku, gdy podejrzenie zagrożenia bezpieczeństwa Dziecka zgłosili Rodzice, a podejrzenie to nie zostało potwierdzone, wówczas Delegat informuje o tym Rodziców na piśmie.

 

§ 10. Krzywdzenie rówieśnicze

  1. W przypadku podejrzenia krzywdzenia Dziecka przez inne dziecko należące do organizacji Kadra przeprowadza rozmowę z dzieckiem podejrzewanym o krzywdzenie oraz jego Rodzicami, a także oddzielnie z Dzieckiem poddawanym krzywdzeniu i jego Rodzicami. Ponadto rozmawia z innymi osobami mającymi wiedzę o zdarzeniu. W trakcie rozmów należy dążyć do ustalenia przebiegu zdarzenia, a także wpływu zdarzenia na zdrowie psychiczne i fizyczne Dziecka krzywdzonego. Kadra przekazuje swoje ustalenia Delegatowi, który zapisuje je na karcie interwencji. Dla dziecka krzywdzącego oraz krzywdzonego sporządza się oddzielne karty interwencji.

  2. Wspólnie z Rodzicami dziecka krzywdzącego Delegat opracowuje plan naprawczy, celem zmiany niepożądanych zachowań.

  3. Z Rodzicami Dziecka krzywdzonego Delegat opracowuje plan zapewnienia mu bezpieczeństwa, włączając w ten plan sposoby odizolowania go od źródeł zagrożenia.

  4. W trakcie rozmów należy upewnić się, że Dziecko podejrzewane o krzywdzenie innego Dziecka samo nie jest krzywdzone przez Rodziców, innych dorosłych bądź inne dzieci. W przypadku potwierdzenia takiej okoliczności należy podjąć interwencję także w stosunku do tego Dziecka.

  5. Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest Dziecko w wieku od 13 do 17 lat, a jego zachowanie stanowi czyn karalny, należy ponadto poinformować właściwy miejscowo sąd rodzinny lub policję poprzez pisemne zawiadomienie.

  6. Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest Dziecko powyżej lat 17, a jego zachowanie stanowi przestępstwo, wówczas należy poinformować właściwą miejscowo jednostkę policji lub prokuratury poprzez pisemne zawiadomienie.

 

§ 11. Zasady ochrony danych osobowych oraz wizerunku dzieci

  1. Wędrownicy zapewniają standardy ochrony danych osobowych dzieci zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

  2. Kadra ma obowiązek zachowania tajemnicy danych osobowych, które przetwarza oraz zachowania w tajemnicy sposobów zabezpieczenia danych osobowych przed nieuprawnionym dostępem.

  3. Dane osobowe Dziecka są udostępniane wyłącznie osobom i podmiotom uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów prawnych.

  4. Kadra poprzez poszanowanie praw Dziecka do jego prywatności oraz mając na uwadze jego dobra osobiste zapewnia ochronę wizerunku Dziecka.

  5. Upublicznienie przez Kadrę wizerunku Dziecka utrwalonego w jakiejkolwiek formie (fotografia, nagranie audio-wideo) wymaga pisemnej zgody Rodziców Dziecka zawartej w Deklaracji Uczestnictwa.

  6. Jeżeli wizerunek Dziecka stanowi jedynie szczegół całości, takiej jak: zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza, zgoda opiekuna na utrwalanie wizerunku Dziecka nie jest wymagana.

 

§ 12. Zasady bezpiecznego korzystania z internetu i mediów elektronicznych

  1. Wędrownicy nie umożliwiają Dziecku dostępu do internetu, ani nie prowadzą zajęć z jego wykorzystaniem.

  2. Podczas zbiórek i biwaków możliwe jest posiadanie telefonów komórkowych, ale wolno korzystać z nich tylko do kontaktu Dziecka z Rodzicami.

  3. Podczas obozów posiadanie telefonów komórkowych jest zabronione. Telefony mogą posiadać jedynie zastępowi do zapewnienia łączności podczas wykonywania zadań.

 

§ 13. Monitoring realizacji Standardów Ochrony Małoletnich

  1. Aktualizacja Standardów odbywa się co dwa lata.

  2. Przedstawiciel monitoruje realizację i aktualność Standardów.

  3. Przedstawiciel co dwa lata przeprowadza wśród Rodziców i Kadry ankietę monitorującą poziom realizacji Standardów, w której można proponować ich zmianę.

  4. Przedstawiciel analizuje wyniki ankiety i wprowadza zmiany do Standardów.

 

§ 14. Zasady udostępniania Rodzicom oraz Dzieciom Standardów Ochrony Małoletnich do zapoznania się z nimi i ich stosowania

  1. Standardy Ochrony Małoletnich są dokumentem ogólnodostępnym na stronie internetowej Wędrowników.

  2. Rodzice zostaną poinformowani o miejscu publikacji Standardów.

  3. W oparciu o niniejsze Standardy Przedstawiciel opracuje skróconą wersję Standardów zawierającą informacje istotne dla Dzieci.

  4. Kadra ma obowiązek zapoznania Dzieci ze Standardami w wersji pełnej lub skróconej.

 

§ 15. Przepisy końcowe

  1. Standardy Ochrony Małoletnich wchodzą w życie z dniem ich publicznego ogłoszenia.

  2. Ogłoszenie Standardów następuje poprzez umieszczenie na stronie internetowej Wędrowników lub poprzez przesłanie tekstu drogą elektroniczną.

 

10.08.2024